Read on Twitter
Ik ben hier erg benieuwd naar. Maar wat is de definitie van een uitgeputte bodem? Dat kinkt als een bodem die niks meer kan, die niet meer functioneert. Welk bewijs is daarvoor? (1/x) https://twitter.com/ZEMBLA/status/1352604605255966720
Dan moeten we eerst weten wat een gezonde bodem is die goed functioneert. Welke functie moeten bodems vervullen? Voor landbouwbodems is dat voornamelijk ‘vruchtbaarheid’: de capaciteit van een bodem om plantengroei te ondersteunen door voedingsstoffen te leveren. (2/x)
Maar we willen ook dat een bodem weinig ziektes bevat en zelfs ‘ziekte-onderdrukkend’ is, en dat een bodem deze functies ook nog vervult in de toekomst. We willen ook dat een bodem geen koolstof verliest, want dat verergert klimaatverandering. (3/x)
Een centrale bodemeigenschap voor het functioneren van landbouwbodems is organische stof. Bodems met voldoende organische stof (koolstof) houden water vast, hebben meer bodemleven, en maken voedingsstoffen vrij wanneer de plant die op kan nemen. (4/x)
Ook zijn er aanwijzingen dat bodems met voldoende organische stof een betere afweer hebben tegen ziektes. Helaas zijn er erg weinig studies die op een gecontroleerde manier veranderingen in bodemeigenschappen zoals organische stof door de tijd meten. (5/x)
Maar op Europees niveau hebben we LUCAS: een enorme bodem-survey die o.a. het organisch koolstofgehalte van 1000 monsterpunten in Europa, in verschillende landgebruiksklassen, heeft gemeten in 2009 en 2015. (6/x)
https://esdac.jrc.ec.europa.eu/projects/lucas
https://esdac.jrc.ec.europa.eu/projects/lucas
In deze tabel zie je dat, op Europese schaal, tussen 2009 en 2015, bodem organische koolstof afnam in akkerland en toenam in grasland. Bij conversie van gras naar akker nam organische koolstof behoorlijk af. (7/x)
Op deze Europese kaart zien hoe dat er in Nederland uit ziet: in akkerland (links) op nationaal niveau nauwelijks verschil, in grasland (rechts) vooral een lichte toename in bodem organische koolstof. (8/x)
Een andere goede indicator van de gezondheid van landbouwbodems is het bodemleven. Hoewel we niet weten hoe dit is veranderd in Nederland, weten we heel goed dat bodemleven negatief wordt beïnvloed door intensieve landbouw. Zie dit draadje: (9/x) https://twitter.com/frantecol/status/1329806185822900224?s=20
Maar er zijn talloze andere bedreigingen voor landbouwbodems: compactie, vervuiling met o.a. pesticiden, herbiciden, microplastics, antibiotica, en zware metalen, verzilting, en degradatie van veengrond. (10/x) https://research4committees.blog/2017/03/15/preserving-agricultural-soils-in-the-eu/
Dat zijn allemaal reële bedreigingen voor het functioneren van de bodem in ons dichtbevolkte land met intensieve landbouw. (11/x)
Helaas zijn ook voor bv. bestrijdingsmiddelen geen gegevens van voor Nederlandse bodems over de tijd. Die zijn er wel voor het oppervlaktewater: (12/x)
https://www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl/atlas/1/1
https://www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl/atlas/1/1
Maar het gaat natuurlijk niet alleen om landbouwbodems. Stedelijke, rurale en natuurlijke bodems vervullen óók belangrijke functies. En deze bodems worden in Nederland ook bedreigd door stikstofdepositie, vervuiling, compactie, afdichting, en bodemdaling. (13/x)
Is de Nederlandse bodem dus ‘uitgeput’? Ik zou zeggen van niet, maar het is goed dat er aandacht is voor onze bodems en hun bedreigingen. Want de bodem is echt de bodem onder ons bestaan. (14/eind)
https://www.rli.nl/publicaties/2020/advies/de-bodem-bereikt
https://www.rli.nl/publicaties/2020/advies/de-bodem-bereikt
Postscript: ik pleit voor een netwerk waarin de bodemkwaliteit, en het bodemleven, in Nederland over de tijd wordt gemonitord, zodat we dit soort vragen eindelijk eens goed kunnen beantwoorden. Dat bestond ooit wel: https://www.rivm.nl/landelijk-meetnet-bodemkwaliteit
Nog een postscript: deze hot-of-the-press studie laat zien dat in 180 landbouwbodems in Frankrijk pesticides alomtegenwoordig zijn - ook in bodems waarin ze niet toegepast worden - en dat sommige accumuleren in regenwormen. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0167880920303534#fig0010
