De Wuppertaler Schwebebahn. Een hangende monorail van meer dan 100 jaar oud. Zo'n bijzondere vorm van vervoer verdient wel een draadje.

De stad #Wuppertal ligt (zoals de naam al wat doet vermoeden :-) in het dal van de Wupper. De stad ontstond in 1929 (toen de Schwebebahn er al was!) als fusie van een paar industriesteden in dit relatief smalle dal, die langzaam aan elkaar gegroeid waren tot één langgerekte stad.

De opkomst van al die industrie en de bouw van woonwijken leidde tot meer behoefte aan vervoer. Veel ruimte was er niet door het smalle dal. Dus ontstond in 1887 het idee voor een monorail -boven- de rivier, gebaseerd op een ontwerp van de Brit Henry Robinson Palmer uit 1824(!).

Het ontwerp werd verder ontwikkeld door de Duitser Eugen Langen. In 1897(!) reed al een prototype van zo'n voertuig - elektrisch, in balans hangend onder één rail - in Keulen. Zelfs nu, ruim 120 jaar later, ziet het er nog enigszins futuristisch uit.

In 1898 werd begonnen met de bouw van het traject boven de Wupper. In 1901 was het zover: de lijn ging open. In 1903 werd de lijn nog een paar kilometer verlengd naar z'n huidige lengte.

De opening van dit futuristische vervoer bleef niet onopgemerkt: al in 1900 maakte keizer Wilhelm II himself een ritje met de Schwebebahn. Het voertuig waarmee hij dit deed is bewaard gebleven: de inmiddels 120 jaar oude Kaiserwagen is te huur voor bijzondere gelegenheden.

De 13,3 km lange lijn kreeg een centrale rol (letterlijk en figuurlijk) in het de langgerekte stad. Lang veranderde er niet veel, behalve dat er een aantal keren nieuw of gemoderniseerd materieel werd geïntroduceerd.

In 1972 kwam er een geheel nieuwe reeks materieel die lang beeldbepalend zou zijn, in een lekker jaren'70-stijl van oranje met blauw. En in de jaren '90 werd de bijna 100 jaar oude baan compleet vernieuwd en werden alle stations gemoderniseerd.

En in 2015-2017 kwam er weer nieuw, behoorlijk funky, materieel, met panoramavenster aan de achterkant (de treinen kunnen maar één kant op rijden, en hebben ook alleen maar deuren aan de rechterkant).

De baan ligt dus grotendeels boven de rivier de Wupper, wat wel zo efficiënt is qua ruimte. In het westen van de stad ligt de baan boven de weg, wat helemaal bijzondere plaatjes oplevert.

Een beetje techniek: detail van het draaistel, inclusief de electromotor, dat zich dus boven de trein bevindt. De wielen hebben (itt tot reguliere treinen) een flens aan beide kanten, die zorgt dat de trein op de rail blijft lopen.

De trein hangt midden onder 't draaistel en blijft door het lage zwaartepunt stabiel. Hoewel 'ie behoorlijk vrij kan schommelen; zeker in de bochten zwenkt 't behoorlijk uit (niet leuk voor mensen met hoogtevrees). Zo werd dat getest bij de nieuwe treinen: https://twitter.com/DavidEerdmans/status/698180000600760320

Probleemloos is de exploitatie niet altijd geweest. In 1950 was er mss het meest hilarische treinongeval ooit: als publiciteitsstunt reed de jonge circusolifant Tuffi met de Schwebebahn. Het dier raakte in paniek, brak door de deur en stortte 12 meter naar beneden in de rivier.

(De foto is overigens een bewerking volgens mij. Tuffi overleefde het ongeluk en leefde nog tot 1989).

Minder hilarisch was het eerste dodelijke ongeluk in 1999, bijna 100 jaar na de opening. Bij werkzaamheden was vergeten een werktuig van de baan te halen. De eerste trein erna ontspoorde en stortte in de Wupper. Vijf mensen overleefden het niet, 47 raakten vaak ernstig gewond.

En hoewel voor hijswerkzaamheden rondom de Schwebebahn een vergunning nodig is, kwam in 2008 een voertuig in botsing met een kraanwagen, wat meerdere gewonden opleverde.

En recent zijn er veel problemen met het nieuwe materieel - er zijn veel storingen, en bovendien wordt de baan beschadigd door de wielen van de treinen. Daarom wordt nu, en waarschijnlijk tot de zomer van 2021, alleen in de weekenden gereden. Een schadeclaim ligt bij de rechter.

Het is dus nog even de vraag hoe het verder gaat met de Schwebebahn. Hopelijk wordt er een oplossing gevonden voor deze unieke vorm van vervoer - die belangrijk is voor de mobiliteit in de stad Wuppertal, maar bovendien een bijzonder stukje geschiedenis is. Tot zover!

Mooie video van het hele traject van de Schwebebahn: https://twitter.com/ArthurSKM/status/1284220778431623174